Voorzitter,

Een bijzonder moment, deze eerste algemene beschouwing in de jonge gemeente Westerkwartier. Wat is er veel gebeurd in de maanden die achter ons liggen. Vandaag 51 weken geleden, op 21 november waren de gemeenteraadsverkiezingen. Nog geen jaar geleden en het voelt alsof we met elkaar al lang onderweg zijn. Onderweg hebben we een paar hobbels genomen en weten gaandeweg het politieke debat steeds meer niveau en inhoud te geven. We constateren dat de onderlinge verhoudingen goed zijn en dat is een basisvoorwaarde om wat te kunnen bereiken. Tegelijk is zichtbaar dat we nog veel langs de lijnen van oppositie en coalitie werken. Het streven om vooral samen tot keuzes te komen blijkt in de politieke werkelijkheid van dit moment lastig. Het hoort denk ik bij zo’n eerste jaar van een nieuwe gemeente. En toch, voorzitter, Hierbij moet ik denken aan onze voormalige dichter des Vaderlands Gerrit Komrij.  Hij heeft eens gezegd: Soms denk ik: ik moet toch eens iemand tegenspreken. Zoiets brengt vuur in de conversatie en je krijgt er - nog mooier - vijanden door. Het politieke spel is mooi en leuk voor het publiek in de zaal. Toch voorzitter zouden wij graag willen dat we in plaats van verschillen uit te vergroten, elkaar meer opzoeken om zo samen te werken aan een nog mooiere Westerkwartier.
Wat de ChristenUnie betreft daarom hierbij een oproep om sterker samen te werken. We hebben een aantal grote dossiers de komende jaren en daar komen we verder mee als we werken vanuit een groot draagvlak. 

Voorzitter, als we naar de begroting kijken zijn we trots op wat er in zo’n korte tijd al is bereikt. Onze oprechte complimenten aan ieder die hieraan een bijdrage heeft geleverd. Een mooi en overzichtelijk document. We herkennen in de inhoud en de gemaakte keuzes het collegeprogramma. Dat geeft vertrouwen.

Dank voor het heldere overzicht van moties en toezeggingen bij de begroting. Het laat zien dat het college de wil van de raad en de toezeggingen aan de raad serieus neemt. We wisten dat natuurlijk wel, maar goed om zo vast te leggen.

Naar aanleiding van dat overzicht: de ChristenUnie is blij dat het college de natuurbegraafplaats op de agenda heeft staan. We willen nog wel even meegeven dat in de raadsbreed aangenomen motie staat vermeld dat het om natuurlijk begraven in een natuurlijke omgeving gaat, hiermee wordt niet een daarvoor geschikte hoek van een begraafplaats bedoeld. 

Voorzitter, nu meer naar de begroting zelf. Bij de Perspectiefnota leefden we nog in de veronderstelling dat de tekorten op het sociale domein in het Westerkwartier mee zouden vallen. Nu nog maar een paar maanden later weten we helaas beter. Gelukkig kunnen we toch de uitgesproken ambities overeind houden. Al is hiervoor wel een verhoging van de OZB en een onttrekking uit de Algemene reserves nodig om dit te kunnen doen.

We hopen dat de bewustwording in Den Haag voor de komende jaren zal leiden tot minder tekorten in het sociale domein. Het is niet uit te leggen dat het financieel goed gaat in Nederland en tegelijk de gemeenten geld te weinig hebben voor uitvoering van een paar van hun belangrijkste taken.

1. We zijn benieuwd of de wethouder al wat meer kan zeggen over de aangekondigde maatregelen om meer grip te krijgen op de uitgaven in de Jeugdzorg    

Voorzitter, In ons verkiezingsprogramma breken wij een lans voor een samenleving waar het niet gaat om ‘ik’, maar om een samenleving waar het gaat om ‘wij’. Dat betekent het omzien naar elkaar, maar nog meer dan dat, het samen doen. Als het gaat om het sociaal domein is dat bij uitstek het domein waar het draait om ‘wij’. En daar is in het afgelopen jaar al op verschillende gebieden gestalte aan gegeven, bijvoorbeeld in het werk van De Schans.
Door het letterlijk met jongeren in gesprek te gaan, door mee te lopen met een buurtwerker, is ons als fractie nog meer duidelijk geworden hoe belangrijk en mooi het werk van De Schans is, het doet er toe, de medewerkers zetten zich volop in voor een mooiere samenleving.

Als het gaat om vrijwilligers, wordt in de begroting benoemd dat in 2020 de Schans dit uitvoert. Nu heeft Humanitas ook veel vrijwilligers in het bestand, en heeft Humanitas onlangs gevraagd om een subsidie ruim 200000 euro. Het college heeft aangegeven dat nu onderzocht wordt voor hoeveel Humanitas financieel ondersteund moet worden in 2020. 

Graag wil de ChristenUnie nogmaals de nadruk leggen op het programma HomeStart, waarvoor Humanitas zo’n 50000 euro vraagt. Juist met de ambitie om volop in te zetten op preventie, is dit een programma waarvan al gebleken is dat het werkt.  Door gezinnen proactief te ondersteunen bij de opvoeding is het mogelijk om zelfvertrouwen van ouders te vergroten, en op tijd hulp in te zetten waar het nodig is.

2. Wat vindt het college van dit initiatief?

En dan nog een tweede vraag over Humanitas: volgens onze gegevens krijgt Humanitas 30.000,- minder en betekent dit dat zij 0,5 fte minder kunnen betalen. Gevolg hiervan is dat ongeveer 200 mensen die zij nu wel begeleiden zonder ondersteuning komen te staan.

3. Is het college hiervan op de hoogte?

4. Wat denk het college hieraan te doen en is het college bereid 30.000,- extra vrij te maken om deze belangrijke werkzaamheden te kunnen voortzetten?   

Zoals ook in de begroting aangeven, wordt er stevig ingezet op preventie, zoals we in ons coalitieakkoord beloofd hebben. Nu is inzetten op preventie bij jongeren dan ook een hot item, de ChristenUnie komt niet voor niets binnenkort met een initiatiefvoorstel om de verkoop van lachgas bij evenementen te verbieden, maar vooral voor de inzet van het voorlichten van jongeren op het gebied van de risico’s van lachgas. Maar na gesprek met de buurtwerker van de Schans blijkt dat niet alleen lachgas een probleem is, een veel groter probleem is het op jonge leeftijd nuttigen van alcohol.

5. Daarom zien we als ChristenUnie hier ook nog een taak voor het college weggelegd, wil het college (nog uitgebreider) aandacht geven aan Nix18 in het preventiebeleid? 

Voorzitter, Een van de grootste uitdagingen voor de komende jaren is het thema Duurzaamheid. Vanouds hanteert de ChristenUnie het brede begrip rentmeesterschap. De aarde is niet van ons en wij zien daar een opdracht. En of je die opdracht nu formuleert vanuit een Bijbels perspectief of vanuit verantwoordelijkheid voor onze kinderen, de uitwerking ligt het in veel gevallen dicht bij elkaar. Toch maken wij ons ook zorgen over de manier waarop duurzaamheid verandert in een soort klimaatgeloof. De mens als eigenaar van de wereld. De mens die verantwoordelijk is voor vernietiging van de aarde en tegelijk ook nog in staat zou zijn de aarde te redden. Een nieuwe variant van de torenbouw van Babel. Het probleem is dat de geschiedenis ons leert dat geloofsijver vaak heel slecht bleek samen te gaan met tolerantie of gezond verstand. Voorzitter, de ChristenUnie vraagt om ambitieuze plannen maar dringt aan op realisme in keuzes, uitvoering en betaalbaarheid. 

Het is Wold en Waard niet gelukt om op financieel verantwoorde manier 48 woningen “gasloos en nul-op-de-meter” te maken. Het zelfde zien we in de stad Groningen nu gebeuren. Geen geld genoeg om de ambitie waar te maken. Die ervaringen moet ons helpen verantwoorde doelen te stellen. Werken aan duurzaamheid, of het nu gaat over energiebesparing,  circulaire landbouw of duurzame arbeid, het zijn grote onderwerpen maar niet alleen voor de rijken en altijd in balans met andere belangen. Als een groot deel van onze inwoners zich hiervan gaat afkeren wordt het een onhaalbaar traject.

6. Hoe denkt het college te voorkomen dat we struikelen over onhaalbare klimaatambities maar dat we gericht zijn op realistische en haalbare ambities om zo wel ons steentje bij te dragen? 

Voorzitter,  De eerste ambitie op pagina 44 bij Volkshuisvesting onder het kopje wat willen we bereiken in 2020 ( voldoende en kwalitatief goede woonruimte voor inwoners van de gemeente Westerkwartier) klinkt ons als muziek in de oren, maar of dat al in 2020 te bereiken is....... Gelukkig staan er genoeg andere ambities in deze begroting waarvan we verwachten dat we die wel gaan bereiken zoals: kindpakketten, armoede bestrijding, versterken analoge en digitale geletterdheid, masterplan toerisme en recreatie, een woonvisie met aandacht voor de zgn tiny houses en een verkeers-/mobiliteitsvisie, herstel van de houtsingels en een mooie cultuurambitie. Bij een deel van de onderwerpen staat dat er een raadsvoorstel te verwachten is. Die zien we graag tegemoet. We hebben veel ambities, dat is prachtig, maar laat er een goede balans zijn tussen papieren plannen en daadwerkelijke uitvoering. Immers met dat laatste dienen we onze inwoners.

7. Wel vragen we het college met een overzicht te komen waar deze plannen in de tijd zijn weggezet zoals we ook vorige week maandag al hebben gevraagd. Daarbij vragen we het college ons af en toe te informeren over de voortgang van zo’n raadsvoorstel. Dit voorkomt ongeduld in de raad. 

Nog een zaken wil ik naar voren halen:

1 het MFC Zevenhuizen. Wat is daar voor gelobbyd en met succes. Dit laat de kracht zien van een dorp. Samen de schouders eronder. We zijn blij dat het nu van plan naar werkelijkheid gaat en feliciteren de inwoners van Zevenhuizen van harte met dit resultaat.

2 Ook het plan om breder aan de slag te gaan met “School in beweging” ondersteunen we. De wethouder heeft op zorgvuldige wijze uitgelegd hoe de onderbouwing is en waar de middelen vandaan komen. Wel vragen we de wethouder de uitvoering en de effecten hiervan te monitoren.

3  Nu Whatsapp niet meer gebruikt mag worden door de gemeente om met burgers in contact te komen, zijn we nieuwsgierig naar hoe de burger nu gemakkelijk en laagdrempelig in contact kan komen met de juiste persoon, vooral omdat onze filosofie is dat inwoners via elk kanaal de gemeente zou moeten kunnen bereiken.

8. Graag een reactie van het college hierop

4 We vragen nogmaals aandacht voor het onderdeel ouderenbeleid, in de begroting staat dat we in 2020 gaan onderzoeken op welke wijze ouderenbeleid kan worden vormgegeven.  

9. We willen graag dat er een goed plan ligt voordat we zelf oud en bejaard zijn. Voor je het weet is het zover. (Tenminste voor een deel van onze fractie.) 

Tot slot voorzitter. De ChristenUnie is blij dat de koers van de coalitie zo duidelijk zichtbaar is in de begroting. Een begroting die op zich sluit met een tekort maar waar het meerjarenperspectief een duidelijk positiever beeld laat zien. Wij ondersteunen de lijn dat in dat meerjarenperspectief in de berekening een voorschot is genomen op een verhoging van de ozb voor de volgende jaren. Wij verwachten dat het college komend jaar voldoende mogelijkheden ziet om deze verhogingen niet door te hoeven laten gaan.

We wensen het college en allen die bij de uitvoering betrokken zijn veel wijsheid toe bij hun werk en wensen hen namens de fractie van de ChristenUnie de in onze ogen onmisbare zegen van onze goede God toe. 

Dank u wel.