De afgelopen week was ik met zoon Erik en dochters Inge en Stefanie in Pyreneeën voor een huttentocht: vijf dagen lang wandelen door het hooggebergte en genieten van de rust, de vrijheid, de natuur en elkaars gezelschap. Een goede gewoonte die we al sinds 2011 eens per twee jaar herhalen.
Het platteland van ons eigen Westerkwartier vormt met dat hooggebergte een enorm contrast. Toch kan ik ook daar enorm van genieten. En dat genieten doe ik extra sinds ik in onze nieuwe gemeente de portefeuilles Plattelandsbeleid, Landbouw en Natuur mag behartigen. Een portefeuille om van te genieten, maar ook met de nodige opgaven en uitdagingen. 

Genieten: Gevarieerd Westerkwartier

Hebt u er wel eens op gelet hoeveel variatie we binnen onze gemeente hebben als het om landschap en natuur gaat? Het eeuwenoude cultuurlandschap van het Middag Humsterland in het noorden, het karakteristieke coulisselandschap in het zuiden, daartussen het stroomgebied van de Oude Riet. Maar ook de oevers van het van Starkenborghkanaal, het Hoendiep, de Matsloot, het Lettelberdiep en zo kan ik nog wel even doorgaan. En natuurlijk Landgoed Nienoord en de omgeving van de andere borgen en steenhuizen in onze gemeente. Teveel om op te noemen. En dan grenzen we ook nog aan het Lauwersmeergebied, het Leekstermeer, de bossen van Terheijl, de Onlanden. Het kan niet op. 

Opgave: Biodiversiteit in stand houden

De landbouw heeft in de afgelopen decennia een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Met name de schaalvergroting heeft enorme (negatieve) ontwikkelingen gehad voor de biodiversiteit, het aantal soorten dieren en planten en het aantal exemplaren daarvan. Grutto’s en kieviten zijn zeldzaam geworden en dat geldt ook voor veel planten en insecten. Veel weilanden worden niet meer begraasd en intensief bemest zodat er zoveel mogelijk gras afkomt. Dit betekent dat waar vroeger veel soorten van nature voorkwamen en zich voortplantten, we nu echt moeite moeten doen om ze in stand te houden. Met weidevogelbeheer, bewust inzaaien van bepaalde mengsels, enz. Daarbij hebben we onze agrariërs hard nodig, velen van hen werken hier ook aan mee terwijl dit hen meestal alleen geld kost, maar ook zij hebben hart voor de natuur. 

Opgave: Natuurinclusief landbouwen

Een manier om de natuur duurzaam aandacht te geven is ‘natuurinclusief landbouwen’, dat wil zeggen zo landbouwen dat de aandacht voor economie hand in hand gaat met de aandacht voor ecologie. Of wel: de boer een goede boterham laten verdienen, maar dit gepaard laten gaan met het instandhouden en waar nodig uitbreiden van soorten. Dit kan bijvoorbeeld door onrendabele stukken land, zoals die door het beschermde slotenpatroon in het Middag Humsterland bestaan, gebruiken om plant en dier ruimte te geven. Of het herstel van de houtwallen in het Zuidelijk Westerkwartier, mooi om naar te kijken, maar ook een plaats waar vogels hun nesten kunnen maken en wild zich schuil kan houden. En dit dan ook financieel zo vorm geven dat de boer ook een vergoeding ontvangt voor zijn gederfde inkomsten.

Vanuit de Gebiedsraad Middag-Humsterland (i.o.) is het initiatief genomen om een project te starten, gefinancierd vanuit het Nationaal Programma Groningen. Als vervolg daarop zullen we, samen met andere overheden, aan de slag gaan met de opgave ‘Vitaal platteland’ uit het Interbestuurlijk Programma (IBP). 

Uitdaging: Samen optrekken voor een mooi platteland

Er komen veel uitdagingen op het platteland af. Hierboven noemde ik de aandacht voor de natuur en de combinatie met economie. Maar ook de hitte van de afgelopen tijd heeft het belang van het platteland weer onder de aandacht gebracht. In de steden ontstaan ‘hitte-eilanden’, er is zoveel steen en beton dat de hitte niet meer weg kan. Er is onvoldoende groen en water om dat te compenseren. Dit kan betekenen dat de trek naar de stad gaat afnemen en wonen op het platteland steeds belangrijker en aantrekkelijker wordt. Maar dan moeten we dat platteland wel leefbaar, groen en schoon houden.

Deze en andere uitdagingen gaat de gemeente Westerkwartier niet alleen oppakken, we gaan daarbij gebruik maken van ons lidmaatschap van de P10, het landelijke platform van plattelandsgemeenten. Samen met onze buurgemeente Het Hogeland hebben wij ons hierbij aangesloten en willen we een actieve rol gaan spelen, om mede daardoor ons platteland mooi te houden! 

Bert Nederveen, 29 juli 2019 

Reacties zijn welkom via Twitter (@bertnederveen), email (bert.nederveen@westerkwartier.nl), telefoon (14 0594) en natuurlijk persoonlijk. 

Relevante links: 
http://middaghumsterland.info/
https://www.groningerlandschap.nl/natuur/zuidelijk-westerkwartier/
https://www.zuidelijkwesterkwartier.nl/
https://www.historischekringzuidhorn.nl/event/lezing-door-egge-knol-over-rijk-in-groningen/
https://nationaalprogrammagroningen.nl/projecten/
https://vng.nl/onderwerpenindex/bestuur/opgave-4-vitaal-platteland
https://p-10.nl/
https://www.collegevanrijksadviseurs.nl/binaries/college-van-rijksadviseurs/documenten/publicatie/2018/12/06/panorama-nl/181210_CRA_Panorama_Nederland_DEFINITIEF_WEB.pdf